Kan ik met (behulp van) AI gemaakte beelden opgeven voor collectieve rechtenvergoedingen?
Er zijn steeds meer beeldmakers die met (behulp van) generatieve AI werken. Dat betekent dat Pictoright ook vragen krijgt over of je als aangeslotene bij Pictoright beelden die (deels) met behulp van AI zijn gegenereerd mag opgeven voor de uitkering van collectieve rechten. Dit is een moeilijke vraag, ook omdat het recht hierover nog niet zo duidelijk is. Een voorwaarde voor opgave en het ontvangen van een rechtenvergoeding is uiteraard dat een werk auteursrechtelijk beschermd is: het moet aan de juridische toets voor bescherming voldoen. Er bestaat nog veel onduidelijk over óf en zo ja, wánneer een menselijke gebruiker van AI-systemen auteursrechthebbende kan zijn van (deels) met AI gegenereerde beelden. Wegens deze onduidelijkheid heeft Pictoright besloten voor nu aan te sluiten bij de standaard-toets voor auteursrechtelijke bescherming. Om auteursrecht op een beeld te kunnen krijgen moeten aan de totstandkoming van dit beeld onder andere bepaalde ‘vrije creatieve keuzes’ van de (menselijke) maker ten grondslag liggen, die diens persoonlijkheid weerspiegelen.
Het is tot nu toe onduidelijk hoe dit criterium wordt ingevuld waar het gaat om AI: want hoeveel ruimte laat AI aan de menselijke maker om eigen keuzes te maken (zie hierover ook onze FAQ: Worden AI-creaties beschermd door het auteursrecht? – Pictoright)? Bovendien is het voor Pictoright lastig om in zijn algemeenheid uitspraken te doen over wanneer een AI-geassisteerd beeld onder de bescherming van het auteursrecht valt, nu de artistieke praktijken van onze aangeslotenen zo sterk uiteenlopen. Als je van mening bent dat er in jouw proces voldoende mogelijkheden zijn geweest om creatieve keuzes te maken en je ook van deze mogelijkheden gebruikt hebt gemaakt bij de totstandkoming van je werk (bijvoorbeeld in de nabewerking ervan, of omdat de basis van de afbeelding een eigen werk is dat enkel met AI is “verrijkt”), dan kan dit werk in principe worden opgegeven bij Pictoright voor de collectieve rechten. Belangrijk hierbij is wel dat je deze keuzes desgevraagd ook kan toelichten en visueel kan onderbouwen, bijvoorbeeld wanneer jouw werk door ons wordt gecontroleerd. Het is dus van belang om je proces goed vast te leggen, zeker voor het deel dat AI betreft. Denk aan schetsen, screenshots van je proces en de vastlegging van je proces met AI. Daarnaast raden we ook aan om op te letten wat er is opgenomen in de voorwaarden die de aanbieder van de gebruikte AI-dienst hanteert.
Vind jij dat er menselijke creatieve keuzes ten grondslag liggen aan jouw met behulp van AI gemaakte werk, dan kun je dat dus in beginsel opgeven (zoals dat nu ook het geval is als je een ‘gewoon’ werk opgeeft). Je zal zoals gezegd dan in ieder geval in staat moeten zijn deze keuzes toe te lichten en aan te tonen, bijvoorbeeld in het kader van een controle. Pictoright behoudt zich het recht voor om een beeld eventueel van vergoeding uit te sluiten. Houd er rekening mee dat dit beleid kan veranderen onder invloed van juridische of technische ontwikkelingen op het gebied van AI. De ontwikkelingen op het gebied van auteursrecht en AI gaan ontzettend snel.