nl / en
search
menu
Thema

Dossier Platforms

Op social media platforms worden dagelijks grote hoeveelheden auteursrechtelijk beschermde afbeeldingen gedeeld. Eerder was er geen wet die hiervoor iets regelde. Zo konden deze platforms jarenlang geld verdienen met onder andere advertentie-inkomsten, terwijl er veel materiaal – van onder andere beeldmakers – online werd gezet zonder toestemming en bijbehorende vergoeding. Dit wordt de “value gap” genoemd. Om deze “gap” te dichten is op Europees niveau wetgeving ontwikkeld en sinds 2021 is in de Auteurswet – kort gezegd – geregeld dat social media platforms verantwoordelijk zijn voor het materiaal dat binnen hun platforms wordt geplaatst en gedeeld. Zij hebben hiervoor dus toestemming nodig van de rechthebbenden. De platforms moeten in gesprek gaan met rechthebbenden van auteursrechtelijk beschermd materiaal om deze toestemming te krijgen. Pictoright onderhandelt op collectief niveau met sociale media platforms met het doel een vergoeding van de platforms te ontvangen en deze onder de aangeslotenen te verdelen. Je zou dit een soort ‘uploadvergoeding’ kunnen noemen. In dit dossier vind je meer over de achtergrond van deze wetgeving, de praktische aspecten van een toekomstige regeling en de status van de huidige onderhandelingen.

 

Waar gaat deze regeling over?

Bij sociale media heb je over het algemeen drie relevante partijen: de gebruikers die foto’s en filmpjes uploaden, de rechthebbenden op die foto’s en filmpjes en het platform waarop ze worden gedeeld. Uiteraard is een deel van dit gedeelde materiaal zelfgemaakt (de zogenaamde ‘privékiekjes’) en voor zover er geen werken van anderen in voorkomen, vallen deze privéfoto’s en -filmpjes over het algemeen buiten de discussie. Wanneer echter werk van professionele makers door gebruikers wordt gedeeld, is hier in principe toestemming voor nodig van de rechthebbenden. Voorheen was het zo dat gebruikers van sociale media vaak “gratis” gebruik konden maken van een platform, terwijl dit platform veel geld verdiende met advertenties en verzamelde data. De rechthebbenden, zoals fotografen en andere beeldmakers, ontvingen daarentegen niets.

Met de ‘uploadvergoeding’, die Pictoright wil innen op grond van Europese en nationale wetgeving, komt hier verandering in. Waar de grote techbedrijven zich eerder konden verschuilen achter oude wetgeving die hen de facto vrijpleitte voor alles wat er op hun platforms gebeurt, stelt de huidige wet dat platforms licenties moeten verkrijgen van de rechthebbenden voor gebruik van auteursrechtelijk beschermde content op platforms. Wat is erop tegen dat de platforms een bescheiden deel van hun (miljarden) inkomsten met de makers moeten delen?

De platforms hebben tot nu toe de discussie heel handig in een andere richting weten te duwen. Ze verzwijgen het doel van de richtlijn, namelijk dat ze moeten betalen (wat ze kennelijk niet willen), en verkondigen alleen dat ze zullen moeten gaan filteren (het zogenaamde ‘uploadfilter’) en dat het vrije internet gevaar loopt. Grote onzin. Als de platforms van goede wil zijn, dan betalen ze een deel van hun inkomsten aan de makers en kunnen de gebruikers gewoon verder gaan met delen. Er hoeft voor de gebruikers dan dus niets te veranderen.

De richtlijn wil het massale delen van auteursrechtelijk beschermde content op platforms nu op een wijze regelen die eerlijk is voor alle partijen: de (particuliere) gebruikers kunnen werken blijven posten en de platforms kunnen eraan blijven verdienen, maar moeten wel een deel van de inkomsten delen met de rechthebbenden.

Ontwikkelingen

Pictoright heeft een inschatting gemaakt van de platforms die het meest relevant zijn voor het beeldmakers-repertoire. Het is daarom dat Meta, het moederbedrijf van Facebook en Instagram, als eerste door Pictoright is benaderd in juli 2021. Tot op heden is hier helaas nog geen overeenkomst uit voortgekomen. Pictoright vindt dat Meta lang genoeg de tijd heeft gehad en wil nu via de rechter een redelijke vergoeding voor de beeldmakers afdwingen. In dit dossier is ook het persbericht van december 2023 te vinden. Eventuele updates rond deze rechtszaak zullen ook hier gedeeld worden, evenals mogelijke updates over andere platforms.

In het huidige aansluitingscontract van Pictoright is een rechtencategorie opgenomen, die ervoor zorgt dat Pictoright nog sterker staat in de onderhandelingen met social media platforms. Dit staat in de aansluitingsovereenkomst voor collectieve rechten, onder N. Alle makers die zich hebben aangesloten na november 2021 hebben deze versie van het aansluitingscontract getekend. Daarnaast zijn er meerdere rondes gedaan, waarin Pictoright de aangeslotenen met een verouderd contract heeft gevraagd om een geüpdatete versie te ondertekenen. Het is van groot belang dat zoveel mogelijk aangeslotenen dit contract gaan ondertekenen. Voor de makers die zowel voor hun individuele als hun collectieve rechten bij Pictoright zijn aangesloten geldt dat deze regeling onder het Complete rechtenbeheer bevalt en onderdeel uitmaakt van het mandaat dat al aan Pictoright is gegeven.

Als je ook een vergoeding wilt ontvangen voor het gebruik van je werk op sociale media dan kun je je bij ons aansluiten en ons een mandaat geven om vergoedingen voor je te innen bij de platforms. klik hier voor meer informatie over aansluiten bij Pictoright 

FD, 10 december 2023

https://fd.nl/bedrijfsleven/1499214/beeldmakers-dagvaarden-meta-over-auteursrechten

P E R S B E R I C H T
8 december 2023

Beeldmakers dagvaarden Meta vanwege grootschalige auteursrechtinbreuk

 

De Nederlandse auteursrechtenorganisatie Pictoright heeft Meta, het moederbedrijf van Facebook en Instagram, gedagvaard wegens auteursrechtinbreuk. Het bedrijf komt zijn wettelijke verplichtingen tegenover de door Pictoright vertegenwoordigde beeldmakers niet na.

 

Pictoright vindt dat Meta een eerlijke vergoeding moet betalen voor het gebruik van beeld op hun social media-platforms. Sinds de zomer van 2021 zijn ze dit ook verplicht: de Nederlandse Auteurswet is toen aangepast aan de Europese regelgeving, met als doel dat platforms gaan betalen voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermde content. Ruim twee jaar later is er nog altijd geen zicht op een licentieovereenkomst. Stichting Pictoright, vertegenwoordiger van meer dan 100.000 visuele makers wereldwijd, ziet daarom geen andere optie dan naar de rechter te stappen.

 

Eerlijke vergoeding

‘Sociale media verdienen enorm veel geld met advertenties, dankzij de content die gebruikers uploaden en verspreiden’, aldus Hanneke Holthuis, hoofd juridische zaken van Pictoright. ‘Een groot deel van die content is gemaakt door professionele fotografen, ontwerpers, illustratoren, architecten en beeldend kunstenaars – werken die auteursrechtelijk zijn beschermd. Hun werk wordt zonder hun toestemming op grote schaal vrijelijk gedeeld. Het is niet meer dan fair dat de makers van deze werken hiervoor een vergoeding krijgen, zoals dat ook gebeurt bij andere vormen van grootschalig gebruik.’

 

Geen uploadfilter

Het doel van de procedure is uitdrukkelijk niet om Meta te verplichten al het professioneel gemaakte beeld te verwijderen of te filteren. Het invoeren van een ‘uploadfilter’ – die term circuleerde in de periode dat de wetgeving tot stand kwam – is wat Pictoright betreft niet aan de orde. Pictoright wil goede afspraken maken met Meta, zodat beeldmakers een eerlijke vergoeding krijgen voor hun massaal gedeelderk op social media. De term ‘uploadvergoeding’ is dus misschien meer op z’n plek. En daar heeft iedereen baat bij: de platforms, de mensen die er gebruik van maken én de makers van het beeld.

Noot voor de redactie: voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hanneke Holthuis (Hoofd juridische zaken Pictoright) via h.holthuis@pictoright.nl of 020-5891840.

Je kunt het persbericht hier downloaden

You can download the press release in English here

 

FAQ

Wat is de wettelijke basis voor een uploadvergoeding?

De regeling die Pictoright met online platforms wenst aan te gaan is gebaseerd op art. 29c van de Auteurswet, dat zijn basis weer vindt in een Europese richtlijn: art. 17 van de DSM-richtlijn.

Voor welke platforms gaat de regeling op?

Het moet gaan om platforms die zijn aan te merken als een ‘OCSSP’: een ‘online content-sharing service provider’ of in het Nederlands: ‘een aanbieder van een online dienst voor het delen van inhoud’. Voor Pictoright is het duidelijk wat voor soort platforms daaronder vallen: de regeling geldt voor platforms als Facebook, Instagram, YouTube, Pinterest, LinkedIn etc. Voor platforms jonger dan drie jaar en met een omzet van minder dan tien miljoen euro geldt een minder vergaande regeling. Zij zijn maar in zeer beperkte zin aansprakelijk, maar moeten werken wel van hun platform verwijderen op het eerste verzoek van rechthebbenden.

Voor wat voor werken geldt deze regeling?

De regelingen die Pictoright op grond van deze wet zal treffen, zullen uitsluitend zien op professioneel gemaakte content; dus níet op privéfoto’s en -filmpjes en dergelijke. Pictoright onderhandelt namens de professionele beeldmakers, waaronder fotografen, beeldend kunstenaars, architecten en (grafisch) ontwerpers. Daarom geldt deze regeling bijvoorbeeld voor het delen van nieuwsfoto’s, het uploaden van een cartoon uit een krant of tijdschrift of het plaatsen van een foto van een kunstwerk van een kunstenaar die je bewondert.

Komt er een uploadfilter?

Dit is wat de tegenstanders van de value gap-regeling altijd hebben geopperd. Invoering van deze bepaling zou het einde van het vrije internet betekenen. Alles zou eerst door het uploadfilter gaan. het zou het einde betekenen voor memes en andere door particulieren gedeelde ‘eigen’ creaties. In de ogen van Pictoright ligt dit veel genuanceerder. Voor het werk van fotografen, kunstenaars, illustratoren en ontwerpers is filteren in onze ogen niet of nauwelijks nodig. Wij zullen normaal gesproken als Pictoright een brede licentie aangaan met de platforms, zodat zij het beeldmateriaal kunnen laten staan, terwijl ze daar wel een vergoeding voor betalen. Wat ons betreft zal er dus helemaal geen sprake zijn van een uploadfilter. Uiteraard blijft het wat ons betreft natuurlijk gewoon mogelijk om gebruik te maken van de notice-and-takedown procedures in onwenselijke gevallen.

Hoe zit het met citaatrecht, parodie en andere beperkingen?

In de lobby van de grote techbedrijven tegen deze wetgeving is hier veel nadruk op gelegd. Men was bang dat dit ook effect zou hebben op gebruik dat is vrijgesteld van auteursrecht, zoals gebruik met het oog op het maken van een parodie. Het kan inderdaad zo zijn dat in een specifiek geval een upload als een parodie wordt beschouwd (bijvoorbeeld sommige memes). De vraag is of het platform daar dan wel voor moet betalen, omdat de gebruiker misschien een beroep kan doen op deze uitzondering. Pictoright ziet hier niet echt een probleem: we gaan vaker regelingen aan waarbij er rekening wordt gehouden met vormen van gebruik waarvoor niet of minder betaald hoeft te worden. Pictoright is bereid rekening te houden met de specifieke omstandigheden van dit gebruik. Bovendien zou een regeling het uploaden van dergelijke parodieën niet een halt toe roepen. Van een ‘uploadfilter’ is wat Pictoright betreft geen sprake.

Geldt deze regeling ook voor posts door commerciële partijen?

Deze regeling dekt de handelingen van non-commerciële individuele gebruikers op de platforms. Commerciële gebruikers, waaronder bijvoorbeeld bedrijven of influencers, hebben nog steeds apart toestemming nodig voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermd werk op sociale media. Daarover kunnen apart afspraken voor worden gemaakt.

Geldt de regeling alleen in Nederland?

De meeste online platforms opereren internationaal: ze zijn toegankelijk over de hele wereld en hebben ook gebruikers van over de hele wereld. Hoe zit dat? De wetgeving die ten grondslag ligt aan deze regeling is Europese wetgeving. Dat betekent dat de ‘platformaansprakelijkheid’ in heel Europa zal worden ingevoerd. Op den duur zullen dus hopelijk ook regelingen worden aangegaan door onze zusterorganisaties in andere Europese landen. Maar de regeling die Pictoright nu wil treffen ziet echt op “Nederlands” gebruik. Pictoright wil daarentegen wel graag afspraken maken namens álle 100.000 door Pictoright vertegenwoordigde beeldmakers, dat zijn zowel Nederlandse als buitenlandse makers. In zoverre heeft de regeling toch ook een internationaal karakter, zoals alle regelingen die Pictoright sluit.

Als het zover is: hoe gaat Pictoright de vergoedingen verdelen?

Bij collectieve vergoedingen is het vaak zo dat een bedrag wordt afgesproken, dat niet per se direct gekoppeld is aan een specifiek gebruik. Platforms zullen niet concreet hoeven bij te houden hoe vaak werk van Pictoright-aangeslotene wordt gedeeld, en vervolgens voor elke upload moeten betalen, maar waarschijnlijk op basis van een inschatting een groot bedrag betalen (een ‘lumpsum’). Pictoright heeft ruime ervaring met het verdelen van dergelijke gelden, waarbij er geen één op één relatie is tussen het gebruik en de vergoeding. Hiertoe zal op den duur een systematiek worden opgesteld, om een eerlijke verdeling te verzekeren.

Meer nieuws over de value gap
post Pictoright dagvaardt Meta post Update Mandaat Value Gap post Mailing Mandaat Value Gap post Pictoright heeft nieuwe aansluitcontracten vanwege “value gap” post Pictoright en beroepsorganisaties richten Federatie Beeldrechten op